1970’lerin İtalyan sineması benim için her zaman büyüleyici bir dönem olmuştur. Belki de bu, filmlerin görkemli bir şekilde sınırları zorladığı, yenilikçi anlatı yöntemleriyle izleyiciyi hem düşündürdüğü hem de kışkırttığı bir dönem olduğu içindir. Henüz sinema tarihi üzerine profesyonel bir eğitim almamış olsam da, bu dönemin filmleri ve yaratıcıları hakkında okumalar yapmak ve elimden geldiğince derinlemesine analizler yazmak, beni her geçen gün daha da içine çeken bir tutku hâline geldi.
1970’lerde İtalyan filmleri, neorealizmin güçlü etkilerinden sıyrılmaya başlamış, ancak onun mirasını tamamen terk etmeden farklı bir yola evrilmiştir. Bu dönem, yönetmenlerin siyasi, toplumsal ve bireysel meselelere yoğunlaştığı bir zaman dilimiydi. Özellikle politik sinema, bu yıllarda altın çağını yaşadı. Bertolucci, Pasolini ve Taviani kardeşler gibi isimler, hem İtalya’nın içinde bulunduğu sosyal çalkantıları hem de bireylerin içsel çatışmalarını etkileyici biçimde beyaz perdeye taşıdı.
Elbette ki 70’ler İtalyan sineması sadece estetik ya da hikâye anlatımıyla değil, aynı zamanda müzikleriyle de akıllarda yer ediyor. Ennio Morricone gibi isimler, yalnızca İtalyan sineması değil, dünya sineması için de devrim niteliğinde eserler ürettiler. Filmlerin etkileyiciliğinde müziğin ne denli büyük bir payı olduğunu siz de en az benim kadar farkındasınızdır.
Bu döneme dair en ilginç bulduğum şeylerden biri, sinemanın sadece bir eğlence aracı değil, aynı zamanda bir direniş ve sorgulama alanı olmasıdır. Yönetmenler, ülkelerindeki siyasi çalkantıları, ekonomik krizleri ve bireysel çıkmazları filmlerine ustalıkla yansıttılar. Örneğin, Elio Petri’nin “Bir Yurttaşın Başına Gelenler” (1970) adlı filmi, adalet sistemine yönelik sert bir eleştiriydi. Zaten yazımızın devamında daha detaylı olarak bu söyleşiyi yapacağız. Dilerseniz, En iyi 1970’lerin İtalyan Filmleri yazımıza bir giriş yapalım?
Ve işte 1970 İtalyan Filmleri!
1970’li yıllar, İtalyan sineması için adeta altın bir dönemlerinden sadece biri. Bu on yıl boyunca çıkan filmler, gerek sanatsal gerekse toplumsal açıdan büyük etkiler yaratarak, sinema tarihine damga vurdu. Eğer bu dönemin büyüsüne kapılmak istiyorsanız, işte sizin için En İyi 1970 İtalyan Filmleri listesi:
1. The Conformist (1970) / Il Conformista
Bernardo Bertolucci’nin bu başyapıtı, yalnızca 1970 İtalyan filmleri listesinde değil, sinema tarihinin en etkileyici filmlerinden biri. Faşizmin birey üzerindeki etkilerini çarpıcı bir estetikle ele alan film, Marcello Clerici karakteri üzerinden uyum ve ahlak sorgulaması yapıyor. Clerici, geçmişindeki bir suçu ve bastırılmış kimliğini unutmak için faşist bir rejime boyun eğiyor. Vittorio Storaro’nun sinematografisi, her bir sahneyi bir tablo gibi işliyor. Özellikle, Paris’teki sonbahar sahnelerinde kullanılan ışık ve gölge oyunları, filmin atmosferini unutulmaz kılıyor.
2. Investigation of a Citizen Above Suspicion (1970) / Indagine su un cittadino al di sopra di ogni sospetto
Elio Petri’nin bu filmi, beni ilk izleyişimde derinden sarstı. Film, gücü elinde bulunduran bir polis müfettişinin işlediği cinayeti ve sonrasında gelişen olayları ele alıyor. Gian Maria Volonté’nin performansı o kadar güçlü ki, müfettişin içsel çelişkilerini her bakışında hissediyorsunuz. Petri, adalet sistemine ve iktidarın yozlaşmasına yönelik cesur bir eleştiri sunuyor. Filmin müzikleri de Ennio Morricone’nin ellerinden çıkma ve hikâyeye mükemmel bir şekilde eşlik ediyor.
3. The Garden of the Finzi-Continis (1970) / Il Giardino dei Finzi-Contini
Vittorio De Sica’nın bu filmi, Mussolini dönemindeki Yahudi bir ailenin hikâyesini anlatıyor. Film, faşizmin gölgesindeki bir toplumu ve bu toplumda hayatta kalmaya çalışan bireylerin trajedisini ele alıyor. Finzi-Contini ailesinin bahçesi, adeta bir masal dünyası gibi görünse de, dışarıdaki acı gerçeklerin etkisinden kurtulamıyor. De Sica’nın şiirsel anlatımı ve Fabio Testi ile Dominique Sanda’nın unutulmaz performansları, filmi iz bırakan bir yapım haline getiriyor.
4. The Working Class Goes to Heaven (1971) / La classe operaia va in paradiso
Bu filmim konusu klasik. işçi sınıfının sömürülmesini ve kapitalist düzen hakkında. Bu konuda bir film her listede olurken 1970 İtalyan filmleri listemizde neden olmasın? Neyse; filmimiz birey üzerindeki etkilerini belki de en sert şekilde ele alan yapımlardan biri. Gian Maria Volonté’nin canlandırdığı Lulù Massa karakteri, üretim hattında bir makine gibi çalışırken, kişisel hayatını tamamen kaybetmiş bir işçi portresi çiziyor. Elio Petri, fabrika sahnelerini öylesine gerçekçi bir şekilde sunuyor ki, izlerken adeta o yoğun atmosferi hissediyorsunuz. Film, bana işçi hakları ve insan onuru üzerine derin düşünceler bıraktı.
5. Death in Venice (1971) / Morte a Venezia
Thomas Mann’ın romanından uyarlanan bu film, Luchino Visconti’nin zarif yönetimiyle hayata geçiriliyor. Gustav von Aschenbach karakteri, genç bir çocuğa duyduğu platonik aşkın yanı sıra, ölüm ve çürüme temalarıyla da yüzleşiyor. Venedik’in melankolik atmosferi, filmin ana karakterinin iç dünyasını mükemmel bir şekilde yansıtıyor. Mahler’in 5. Senfonisi’nin kullanımı ise duygusal yoğunluğu zirveye taşıyor.
6. Amarcord (1973)
Federico Fellini’nin çocukluk anılarını fantastik bir dille anlattığı “Amarcord”, izlerken bana hem nostalji hem de büyülenme duygusunu aynı anda yaşattı. Filmdeki her bir karakter, adeta birer karikatür gibi abartılı, ama bir o kadar da gerçekçi. Fellini’nin hayal gücü ve yönetim tarzı, “Amarcord”u sadece bir film değil, bir duygu seli haline getiriyor. Küçük bir kasabanın yaşamı üzerinden dönemin İtalya’sına dair çok şey öğreniyorsunuz.
7. Suspiria (1977)
Dario Argento’nun korku sinemasına kazandırdığı bu başyapıt, beni her seferinde büyülüyor. Renklerin ustaca kullanımı, Goblin’in tüyler ürpertici müzikleri ve benzersiz atmosferiyle “Suspiria”, yalnızca bir korku filmi değil, aynı zamanda bir görsel sanat eseri. Film, Almanya’daki bir dans okulunda geçen gizemli olayları konu alıyor ve her sahnesinde gerilimi daha da yükseltiyor. Eğer korku, psikolojik gerilim türlerine ilginiz varsa kesinlikle tavsiye ederim, pişman olmayacaksınız.
8. Seven Beauties (1975) / Pasqualino Settebellezze
Lina Wertmüller’in bu filmi, beni hem güldürdü hem de düşündürdü. II. Dünya Savaşı sırasında bir adamın hayatta kalma mücadelesini kara mizah unsurlarıyla işleyen film, savaşın insanlık üzerindeki etkilerini çarpıcı bir şekilde yansıtıyor. Giancarlo Giannini’nin etkileyici performansı, filmi unutulmaz kılıyor.
9. Salò, or the 120 Days of Sodom (1975)
Pier Paolo Pasolini’nin bu filmi, rahatsız edici ve tartışmalı bir yapım olmasına rağmen, izleyicide derin bir etki bırakıyor. Faşizmin insanları nasıl birer araç haline getirdiğini grotesk bir şekilde ele alan film, beni uzun süre düşündürdü desem yalan olmaz. Pasolini’nin cesareti ve sanat anlayışı, bu filmi sinema tarihinde özel bir yere taşıyor.
10. The Seduction of Mimi (1972) / Mimì metallurgico ferito nell’onore
1970 İtalyan filmleri listesinin son filmi ise Lina Wertmüller’in toplumsal cinsiyet ve sınıf meselelerini mizahi bir dille ele aldığı Mimì metallurgico ferito nell’onore, beni hem güldürdü hem de düşündürdü. Filmin baş karakteri Mimi, hayatta kalma ve kendini var etme mücadelesinde bir yandan trajik bir figür, diğer yandan da sistemin bir yansıması olarak karşımıza çıkıyor.
Yazının sonu
1970 İtalyan filmleri, hem sanatsal hem de anlatısal açıdan sinema dünyasında çığır açan eserler sundu. Yukarıda sıraladığımız bu filmler, dönemin ruhunu ve İtalyan sinemasının gücünü yansıtan örneklerdir. Eğer bu büyüleyici dünyaya adım atmak istiyorsanız, listedeki filmleri mutlaka izlemenizi tavsiye ederim. Her biri, sizi hem düşünmeye hem de hissetmeye davet ediyor. İyi seyirler dilerim!